Kraljevo - grad čije ime čuva duh prošlih vekova i svedoči o bogatoj kulturnoj istoriji

Grad Kraljevo nalazi se u Centralnoj Srbiji. To je mesto bogato rekama, planinama i zdanjima od kulturnog i istorijskog značaja. Okužuju ga tri reke - Ibar, Zapadna Morava i Ribnica

25. Aug 0

Makina
Team
    foto: SHUTERSTOCK
    Podeli
    • params['siteURL'] . '/uploads/gallery-images/' . $articleGallery[$index] ?> mainImage->description ?> params['siteURL'] . '/uploads/gallery-images/' . $articleGallery[$index] ?> mainImage->description ?> params['siteURL'] . '/uploads/gallery-images/' . $articleGallery[$index] ?> mainImage->description ?> params['siteURL'] . '/uploads/gallery-images/' . $articleGallery[$index] ?> mainImage->description ?>




Smešten je u kotlini između šumadijskih planina (Kotlenik) na severu i kopaoničkih (Željin, Goč, Stolovi) i starovlaških planina (Čemerno) na jugu. Kraljevo pripada Raškom okrugu koji čine i opštine Vrnjačka Banja, Raška, Tutin i grad Novi Pazar. Prostire se na površini od 1530 kvadratnih metara. Teritorija grada obuhvata 92 naseljena mesta. Prema popisu iz 2011. godine gradsko područje Kraljeva broji oko 65 hiljada stanovnika, dok na teritoriji opštine živi oko 125 hiljada ljudi. Gradsko područje Kraljeva čine centar grada i još 15 naselja - Adrani, Čibukovac, Grdica, Jarčujak, Konarevo, Mataruge, Mataruška Banja, Metikoš, Ratina, Ribnica, Vitanovac, Vrba, Zaklopača i Žiča.

Velika saobraćajna raskrsnica Srbije

Zbog povoljnog geografskog položaja, Kraljevo je velika saobraćajna raskrsnica Srbije. Kroz Kraljevo prolazi Ibarska magistrala, put koji prati prirodni tok reke Ibar. Tu je i put preko Vrnjačke Banje, Trstenika i Kruševca ka Pojatama, preko kog se uključuje na auto-put Beograd - Niš. Kraljevo može da se uključi na auto-put i preko linije Kraljevo-Kragujevac. U toku je izgradnja auto-puta E761 Pojate - Preljina, Moravski koridor koji će povezivati centralne delove Srbije.
Brojne planine i banjska lečilišta

U blizini Kraljeva nalaze se brojne planine i banjska lečilišta što ovaj grad čini pogodnim mestom za odmorište. Na planini Stolovi možete sresti poludivlje konje, a svake godine u maju se organizuje planinarska manifestacija “Narcisima u pohode”. Tu je i planina Goč čije posetioce zimi najviše privlači ski-staza. U okolini se nalaze i planine Troglav, Čemerno, Željin, zatim banjska lečilišta Mataruška i Bogutovačka banja, a tu je i nezaobilazna turistička destinacija kojoj posetioci ne mogu odoleti kada se nađu u ovom kraju - Vrnjačka Banja.

Grad sa sedam kruna

Prvi poznati naziv grada bio je Rudo Polje. Potom se u 15. veku, za vreme vladavine Turaka, ustalio naziv Karanovac. Ime po kome je danas prepoznatljiv grad će dobiti 1882. godine ukazom kralja Milana Obrenovića i ponovnim uspostavljanjem kraljevine. Dakle, ime grada inspirisano je obnovljenim kraljevskim uređenjem države. Koracima svojih predaka i kralj Milan Obrenović biva krunisan u srednjovekovnom manastiru Žiča. Jasno je da značaj ovog prostora datira još iz srednjeg veka. Povezanost sa dinastijom Nemanjića načinila je ovaj grad jednim od važnih centara duhovnog nasleđa.

Manastir Žiča

Sveta loza ostavila je i na ovom podneblju neke od najlepših pečata svoga postojanja. Manastir Žiča, zadužbina Stefana Prvovenčanog, nalazi se na pet kilometara od centra Kraljeva, u istoimenom naselju Žiča. Tačno vreme građenja nije zabeleženo, ali se pretpostavlja da je to period od 1206. do 1220. godine. Manastir je određen kao krunidbeni manastir budućih kraljeva i centar srpske arhiepiskopije. Srpska pravoslavna crkva je 2019. godine u Žiči obeležila i proslavila 800 godina autokefalnosti. Smatra se da je u manastiru krunisano sedam srpskih kraljeva, a prema legendi o “Sedmovratoj Žiči” za svakog kralja probijena su nova, posebna vrata koja su potom zazidana.

Ova osmovekovna crvena lepotica mnogo puta je bila meta razaranja. Od mnogobrojnih fresaka koje su živopisali vizantijski slikari danas je sačuvano malo originalnih, a jedno od njih je Uspenje Presvete Bogorodice. Manastir je 1979. godine proglašen za spomenik kulture od izuzetnog značaja i nalazi se pod zaštitom Republike Srbije.

O važnosti krunidbene istorije za ovaj grad svedoči i njegovo heraldičko obeležje. Crvena kao boja kraljevske porfire i boja manastira Žiče izabrana je za boju štita na kome se nalazi sedam kruna što simbolizuje sedam krunisanja u pomenutom manastiru. Ovaj amblem drži soko, dobro poznati epski atribut junaštva i viteštva, a ispod štita nalazi se natpis: “Svakome dobro, a nikome zlo” koji jasno govori o mentalitetu ovog grada.

Manastir Studenica, zadužbina začetnika dvovekovne vladajuće srpske dinastije Stefana Nemanje, nalazi se na oko 40 kilometara od Kraljeva i građena je u periodu od 1186. do 1196. godine.

Manastir je napravljen od belog mermera

O razlogu Stefanovog odabira baš tog mesta za izgradnju manastira govori se u Studeničkom tipiku Svetog Save. Sveti Sava je bio iguman manastira od 1206. godine i u tom periodu manastir Studenica postaje kulturni, duhovni i medicinski centar srednjovekovne Srbije. Manastir je napravljen od belog mermera, a u njemu se nalazi jedna od najlepših fresaka koja datira iz 1208/9. godine - Raspeće Isusa Hrista na vizantijsko plavoj pozadini posutoj zlatnim zvezdama. Od 1986. godine manastir se nalazi na listi svetske kulturne baštine i pod zaštitom je UNESCO-a.

Tvrđava Maglič
Od srednjovekovnih zdanja svojom misterioznošću pažnju privlači i tvrđava Maglič. Ovo mesto zbog svoje lepote i tajnovitosti mami brojne posetioce. Da li je i ona delo Nemanjića pouzdano se ne zna, o poreklu ovog epskog utvrđenja i dalje se spekuliše. Ovaj “grad u magli” nalazi se na 20 kilometara od Kraljeva, na desnoj obali Ibra. Zahvaljujući svojoj nepristupačnoj lokaciji, na izdancima Stolova, na brdovitom vrhu, odoleo je neprijateljima i vremenu. Na osnovu položaja tvrđave, u blizini srednjovekovnih zdanja, Žiče i Studenice, smatra se da je Maglič bio vojno utvrđenje sa funkcijom branioca svetinja. Kako tačni podaci o ktitoru ovog utvrđenja nisu poznati o njemu se i danas ispredaju razne legende.

Dolina jorgovana
Jedna od njih je i priča o romantičnom gestu našeg vladara iz loze Nemanjića Uroša I koja dodatno mitizuje ovaj prostor. U želji da pokaže svoju ljubav prema supruzi iz prefinjenih krajeva - Jeleni Anžujskoj i učini joj toplijim ovaj hladan, planinski kraj Uroš je naredio da se duž Ibra zasade jorgovani. Zato se ovaj prostor naziva još i Dolina jorgovana. Drugi, pak, ovo zdanje nazivaju Jerininim gradom smatrajući da ga je na tom mestu podigla žena despota Đurđa Brankovića, u narodu prozvana Prokletom Jerinom.
Urbani razvoj grada
Kao godina početka urbanog razvoja Kraljeva uzima se 1832. godina. Tada je počela realizacija njegovog današnjeg izgleda. Ono po čemu je grad prepoznatljiv jeste kružni trg i ulice sa pravilnim ukrštanjem. Još jedan od simbola grada jeste Spomenik srpskim ratnicima nastradalim u ratovima 1912-1918. godine. Spomenik je postavljen 1931. godine i rađen je po ugledu na Spomenik braniocima Beograda 1914-1915. Autor oba spomenika je ruski arhitekta, umetnik i vajar Roman Verhovski. U blizini trga nalazi se i najstarija crkva u gradu - crkva Sv. Trojice izgrađena 1824. godine po naredbi kneza Miloša Obrenovića. Pored crkve nalazi se Narodni muzej grada osnovan 1950. godine.

Prekoputa pomenutih građevina, u parku Svetog Save nalazi se još jedno mesto koje zrači svetošću, to je Pravoslavni duhovni centar "Vladika Nikolaj Velimirović". On je smešten u zgradi koja je nosila naziv “Gospodar Vasin konak” i pripadala knezu Požeške nahije Vasiliju Vasi Popoviću. Vladika Nikolaj je, kao episkop žički, ovde boravio pet godina, sve dok ga Nemci 1941. godine nisu zarobili i odveli u logor Dahau. U Kraljevu se nalazi i spomen-park “Kraljevački oktobar” (“14. oktobar”) posvećen civilima streljanim za vreme Drugog svetskog rata 1941. godine.
Poznate manifestacije
Jedna od najpoznatijih i najzabavnijih manifestacija je Veseli spust. To je događaj sportsko-rekreativnog i zabavnog karaktera, koji još od 1990. godine okuplja ljubitelje raftinga. Veseli spust održava se svake godine u junu ili julu, a organizuje ga kajak klub “Ibar”. Spustaši svoju 25 kilometara dugu i uzbudljivu pustolovinu započinju u podnožju srednjovekovnog grada Magliča sve do Mataruške banje i Kraljeva. Vremenom je ovaj događaj proširio svoj tradicionalni program pa osim na vodi učesnici, turisti, stanovnici grada mogu da uživaju u raznovrsnom muzičkom programu koji se realizuje u okviru manifestacije, ali na suvom i to na lokacijama u centru grada.
Dani jorgovana
Ovaj događaj svake godine oživljava legendarnu priču o poreklu jorgovana u dolini Ibra i održava se u čast francuske princeze i srpske kraljice Jelene Anžujske. Festival je ispunjen brojnim kulturno-umetničkim sadržajima čija je nezaobilazna pozornica tvrđva Maglič, ali festival između ostalog uključuje i obilazak zadužbina kralja Stefana Uroša I (manastir Sopoćani) i zadužbinu kraljice Jelene (manastir Gradac).
Maglič fest
Jedan od mlađih festivala koji se održava u dolini vekova jeste viteško-muzički spektakl - Maglič fest. Ovaj festival vodi nas na putovanje kroz vreme vraćajući, svojim programom, duh srednjeg veka i to u autentičnom ambijentu. Posetioce očekuju kostimirani vitezovi, princeze, žongleri, gutači vatre, viteške borbe, srednjovekovna muzika, hrana... Ove godine će, kao i prošle, zbog problema sa mostom koji vodi do Magliča, festival biti održan u manastiru Studenica i to 4. septembra.
Street art
Program festivala alternativnih umetnosti i sportova, koji od 2011. godine organizuje Kulturni centar “Ribnica”. Ove godine Street art će trajati od 24. do 27. avgusta. Preko dana će se na različitim lokacijama održati izložbe, radionice crtanja, a pored obale Ibra, kod sportskog stadiona, crtaće se grafiti i murali. Za 27. avgust pripremqen je muzički program koji će početi u 19.30 časova, a završiti se oko ponoći. Tada će nastupiti Mortal Kombat, Prljavi inspektor Blaža i kljunovi, Adam i Epilog. JazzIbar je internacionalni džez festival, koji takođe organizuje Kulturni centar “Ribnica”. Ove godine festival je održan od 30. juna do 2. jula i to u dvorištu Francuske kuće i na Trgu Svetog Save.

Tekst: Ana Pešić

Povezani tekstovi

Komentari(0)

sortiraj